(TVPLO) – Mới đây, Viện Nghiên cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC) phối hợp Viện Nghiên cứu Chính sách pháp luật&Kinh tế hội nhập (IRLIE) giao Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm (TTLCC) và Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn (TTTVPLMS) đã tổ chức buổi tham vấn pháp luật miễn phí dành cho các doanh nghiệp thành viên Câu lạc bộ Doanh nhân IMRIC – IRLIE (Viện IMRIC) và Câu lạc bộ Báo chí Truyền thông&Chính sách pháp luật (Viện IRLIE) vào sáng ngày 01/12/2025 bằng hình thức trực tiếp và trực tuyến.
Ảnh minh hoạ
Có thể thấy, trong quá trình hoạt động của Viện Nghiên cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC) thường xuyên phối hợp Viện Nghiên cứu Chính sách pháp luật&Kinh tế hội nhập (IRLIE) luôn xem công tác trợ giúp pháp lý góp phần giúp người dân giảm nghèo về pháp luật, do đó, Luật Trợ giúp pháp lý được Quốc hội thông qua năm 2006 và Luật Trợ giúp pháp lý được Quốc hội thông qua năm 2017 đều xác định người nghèo là nhóm đối tượng ưu tiên đầu tiên trong các nhóm đối tượng được trợ giúp pháp lý…
Đồng thời, truyền tải nội dung trên các trang tin điện tử, mạng xã hội, tạp chí in như: www.huongnghiepthitruong.vn (Viện IMRIC); www.chinhsachphapluat.vn (Viện IRLIE); www.tuvanphapluatvietnam.vn (Trung tâm TVPLMS); www.thamvanphapluat.vn (Trung tâm TTLCC); www.nghiencuupldautu.vn và www.phattrienspcongnghe.vn (Hiệp hội Nghiên cứu, Tư vấn về Chính sách, pháp luật cho hoạt động đầu tư tại Việt Nam “AVRCIPL”); www.bestlife.net.vn; www.doanhnghiepnongnghiep.vn (liên kết Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam); www.vanhoacongdong.vn (Hiệp hội Phát triển Văn hoá cộng đồng Việt Nam)…
Qua đó, các hoạt động của Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm và Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn về công tác trợ giúp pháp lý cho người nghèo, người yếu thế được triển khai đồng bộ, thống nhất trên toàn quốc và được thực hiện thường xuyên, trong đó chú trọng các hoạt động hỗ trợ trực tiếp cho người nghèo, người yếu thế như: thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý; truyền thông về trợ giúp pháp lý ở cơ sở; nâng cao năng lực đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý, đội ngũ người tham gia trợ giúp pháp lý…
Cùng với đó, các hoạt động trợ giúp pháp lý được Viện IMRIC; Viện IRLIE; Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm và Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn tuyên truyền về các vụ việc trợ giúp pháp lý, với mong muốn ngày càng được nâng cao, nhiều vụ việc thành công, hiệu quả như người được trợ giúp pháp lý được tuyên không có tội hoặc được tuyên mức án nhẹ hơn hoặc chuyển tội danh hay thay đổi khung hình phạt thấp hơn so với mức đề nghị trong cáo trạng của Viện kiểm sát nhân dân…Đặc biệt, trongsuốt thời gian qua trợ giúp pháp lý đã thể hiện rất tốt vai trò của mình trong việc đảm bảo việc xét xử vụ việc khách quan, đúng người, đúng tội, tránh được oan sai cho người dân cũng như đã thực hiện thành công chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước dành cho người nghèo, các đối tượng yếu thế trong xã hội. Trợ giúp pháp lý đã giúp người dân sử dụng pháp luật khi có tranh chấp, vướng mắc, giúp người dân “giảm nghèo về pháp luật”, đảm bảo trật tự an toàn xã hội, người dân yên tâm lao động để giảm nghèo về kinh tế…
Tại buổi tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật miễn phí lần này, Viện trưởng Viện IMRIC Hồ Minh Sơn – Giám đốc Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm đã trực tiếp tham vấn pháp luật liên quan về 02 tình huống pháp lý tung tin gây hoang mang; đăng tải, chia sẻ hình ảnh của tổ chức, cá nhân trên mạng cụ thể như sau:
Thứ nhất: Tình huống pháp lý khi tung tin gây hoang mang trên mạng xã hội?
Thành viên CLB Báo chí Truyền thông&Chính sách pháp luật nêu câu hỏi: Pháp luật hiện hành quy định chế tài xử lý cụ thể như thế nào đối với hành vi đăng tải thông tin sai sự thật gây hoang mang dư luận trong bối cảnh thiên tai, bão lũ?
Có thể thấy, pháp luật hiện hành, hành vi lợi dụng diễn biến phức tạp của thiên tai, bão lũ để đăng tải, chia sẻ thông tin sai sự thật, gây hoang mang trong nhân dân sẽ bị xử lý nghiêm khắc tùy theo tính chất và mức độ vi phạm.
Căn cứ điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP (sửa đổi bởi Nghị định 14/2022/NĐ-CP), cá nhân có hành vi cung cấp, chia sẻ thông tin bịa đặt trên mạng xã hội sẽ bị phạt tiền từ 10 đến 20 triệu đồng và buộc phải gỡ bỏ nội dung vi phạm. Trong đó, nếu hành vi gây hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng xấu đến an ninh trật tự, an toàn xã hội, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội “Đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông” theo điều 288 Bộ Luật Hình sự 2015, với khung hình phạt tù cao nhất lên đến 7 năm.
Thứ hai: Đăng tải, chia sẻ hình ảnh của tổ chức, cá nhân trên mạng có bị truy cứu trách nhiệm hình sự?
Thành viên CLB Báo chí Truyền thông&Chính sách pháp luật nêu băn khoăn về việc phát tán clip nhạy cảm của người khác trên mạng xã hội, có bị truy cứu trách nhiệm hình sự không?
Xin khuyến nghị, người sử dụng mạng xã hội cần nâng cao ý thức, cẩn trọng khi đăng tải, chia sẻ hình ảnh, video hoặc bất kỳ nội dung nào liên quan đến người khác. Có thể khẳng định, trước sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số, mạng xã hội và các nền tảng trực tuyến trở thành công cụ phổ biến để con người giao tiếp, chia sẻ thông tin, hình ảnh và kết nối cộng đồng.
Mặc dù vậy, bên cạnh những tiện ích, hành vi đăng tải, chia sẻ hình ảnh, video, thông tin cá nhân của người khác hoặc của tổ chức khi chưa được sự đồng ý đang ngày càng phổ biến, tiềm ẩn nhiều nguy cơ xâm phạm quyền riêng tư, danh dự, nhân phẩm, thậm chí vi phạm pháp luật.
Căn cứ Luật An ninh mạng năm 2018, Bộ luật Dân sự năm 2015 và Nghị định số 15/2020/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 14/2022/NĐ-CP), việc thu thập, sử dụng, công khai hình ảnh, thông tin cá nhân của người khác mà không có sự chấp thuận là hành vi vi phạm pháp luật. Tùy theo mức độ, người vi phạm có thể bị xử phạt hành chính, buộc gỡ bỏ thông tin, xin lỗi công khai hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng.
Tại Điều 32, Bộ luật Dân sự năm 2015, quy định “Quyền của cá nhân đối với hình ảnh”, việc sử dụng hình ảnh của cá nhân phải được người đó đồng ý, việc sử dụng hình ảnh của người khác vì mục đích thương mại thì phải trả thù lao cho người có hình ảnh, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
Vì vậy, nếu đăng tải hình ảnh cá nhân vì lợi ích quốc gia, dân tộc hoặc hoạt động công cộng mà không làm tổn hại đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của người có hình ảnh thì không cần có sự đồng ý của người có hình ảnh hoặc người đại diện theo pháp luật của họ. Việc sử dụng hình ảnh mà vi phạm thì người có hình ảnh có quyền yêu cầu Tòa án xét xử.
Trong trường hợp người đăng tải, chia sẻ thông tin, hình ảnh sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân; đăng tải, chia sẻ bí mật đời tư của cá nhân có thể bị xử phạt vi phạm hành chính từ 5 triệu đồng đến 15 triệu đồng (mức xử phạt đối với tổ chức vi phạm là từ 10 triệu đồng đến 30 triệu đồng), đồng thời buộc gỡ bỏ hình ảnh đăng tải vi phạm căn cứ theo Nghị định số 15/2020/NĐ-CP ngày 03/02/2020 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử được sửa đổi, bổ sung một số điều tại Nghị định số 14/2022/NĐ-CP ngày 27/01/2022 của Chính phủ.
Tại Điều 155 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) – nếu đăng tải, chia sẻ thông tin, hình ảnh xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người khác có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội Làm nhục người khác.
Qua theo dõi không gian mạng xã hội, nhiều người sử dụng mạng xã hội vô tình hoặc cố ý đăng tải hình ảnh của người khác, cơ quan, tổ chức trong các cuộc họp, sự kiện nội bộ, hoạt động chuyên môn mà chưa được phép, dẫn đến hiểu nhầm, gây ảnh hưởng đến uy tín, hình ảnh cá nhân hoặc tập thể. Đây là hành vi cần được nhận thức đúng và tuyệt đối hạn chế.
Nhằm phòng ngừa, ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật, xây dựng không gian mạng an toàn, lành mạnh và văn minh, Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao…Theo đó, người sử dụng mạng xã hội cần cẩn trọng khi đăng tải, chia sẻ hình ảnh, video hoặc bất kỳ nội dung nào liên quan đến người khác. Trước khi bấm nút “chia sẻ”, cần đảm bảo chủ thể trong hình ảnh đã đồng ý, hoặc nội dung đó không vi phạm quyền riêng tư, không làm tổn hại đến danh dự, uy tín của cá nhân, tổ chức. Đồng thời, cần kiểm chứng nguồn gốc, tính xác thực của thông tin trước khi đăng tải, tránh tiếp tay cho việc lan truyền nội dung sai lệch hoặc xâm phạm đời tư người khác.
Điển hình, mạng xã hội xuất từng hiện nhiều đoạn clip ghi lại cảnh một người đàn ông có cử chỉ “thân mật” với nhiều phụ nữ trong phòng làm việc, được cho xảy ra tại Trường THPT Tô Hiến Thành – cơ sở giáo dục dân lập ở xã Hải Hậu, tỉnh Ninh Bình.
Qua đó, hành vi phát tán hình ảnh riêng tư khi chưa được đồng ý có thể bị xử lý hình sự, với mức phạt tới 12 năm tù. Mặc dù, nội dung trong clip thể hiện điều gì, việc quay, lưu giữ hay phát tán hình ảnh riêng tư của người khác khi chưa được sự đồng ý là hành vi xâm phạm nghiêm trọng quyền về hình ảnh, quyền riêng tư và nhân phẩm con người và bị pháp luật nghiêm cấm.
Căn cứ theo Điều 21 Hiến pháp 2013 và Điều 38 Bộ luật Dân sự 2015: đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình là bất khả xâm phạm. Việc công khai hoặc phát tán thông tin, hình ảnh cá nhân mà không có sự đồng ý của người trong cuộc là hành vi vi phạm pháp luật. Đặc biệt, Luật An ninh mạng 2018 và Nghị định 15/2020/NĐ-CP (sửa đổi năm 2022) cũng nghiêm cấm hành vi đăng tải, lan truyền hình ảnh xâm phạm đời tư người khác, với mức phạt hành chính có thể lên đến 20 triệu đồng, cùng với đó bị buộc gỡ bỏ nội dung và xin lỗi công khai…
Thông qua vụ việc có thể tiềm ẩn dấu hiệu của nhiều tội phạm khác nhau. Do hình ảnh trong clip không có nội dung tình dục hoặc khiêu dâm rõ ràng nên chưa đủ yếu tố cấu thành tội “Truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy” theo Điều 326 Bộ luật Hình sự. Tuy nhiên, hành vi phát tán clip vẫn có thể bị xem xét xử lý về tội “Làm nhục người khác” theo Điều 155 Bộ luật Hình sự nếu việc công khai đó nhằm mục đích xúc phạm danh dự, nhân phẩm hoặc gây tổn thương nghiêm trọng về tinh thần cho người trong clip. Tội danh này có khung hình phạt cao nhất đến 5 năm tù.
Ngoài ra, nếu người phát tán clip lợi dụng mạng xã hội để đưa thông tin sai sự thật, xuyên tạc, bôi nhọ hoặc tiết lộ dữ liệu riêng tư của người khác, họ có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội “Đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông” theo Điều 288 Bộ luật Hình sự, với mức phạt tù lên tới 7 năm.
Trong trường hợp clip bị rò rỉ do hành vi xâm nhập trái phép vào hệ thống camera hoặc dữ liệu mạng (hack để lấy clip), người thực hiện có thể bị xử lý về tội “Xâm nhập trái phép vào mạng máy tính, mạng viễn thông hoặc phương tiện điện tử của người khác” theo Điều 289 Bộ luật Hình sự, với khung hình phạt cao nhất lên đến 12 năm tù…
Với việc xác định tội danh cụ thể sẽ căn cứ vào tính chất, mức độ vi phạm, động cơ và mục đích của từng cá nhân liên quan, trên cơ sở điều tra, kết luận của cơ quan chức năng. Ông cũng lưu ý, về mặt đạo đức xã hội, việc phát tán các hình ảnh, clip riêng tư không chỉ vi phạm pháp luật mà còn đi ngược lại chuẩn mực văn hóa, thuần phong mỹ tục Việt Nam. Mạng xã hội không thể trở thành nơi để lan truyền, bình phẩm hay suy diễn đời tư của người khác.
việc một đoạn clip xuất hiện trên mạng không đồng nghĩa với việc nội dung đó đã được kiểm chứng. Cơ quan điều tra sẽ xác minh nguồn gốc dữ liệu, thời điểm, địa điểm ghi hình và hành vi cụ thể trong từng clip trước khi đưa ra bất kỳ kết luận nào.
Qua đó, để xem xét trách nhiệm pháp lý, cần phân biệt rõ giữa hành vi quay, phát tán hình ảnh riêng tư trái phép và nội dung hình ảnh có yếu tố vi phạm thuần phong mỹ tục. Nếu clip chỉ phản ánh hành vi thân mật, nhạy cảm không có yếu tố tình dục hay khiêu dâm, thì không đủ căn cứ xử lý hình sự về tội truyền bá văn hóa phẩm đồi trụy. Việc áp dụng chế tài hành chính về “vi phạm thuần phong mỹ tục” cũng cần được đánh giá thận trọng, tránh suy diễn hoặc xâm phạm quyền đời tư của cá nhân.
Ở góc độ đạo đức, nếu những hình ảnh được cho là diễn ra trong môi trường làm việc là thật, sự việc này vẫn nên được xem xét trong phạm vi đời sống cá nhân, đồng thời các tổ chức liên quan cần có biện pháp quản lý, kiểm soát dữ liệu nội bộ chặt chẽ hơn để tránh xảy ra các sự cố tương tự.
Trên đây là hai trường hợp được Viện trưởng Viện IMRIC Hồ Minh Sơn – Giám đốc Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm (TTLCC) trực tiếp tham vấn pháp lý tại buổi tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, rất mong quý doanh nghiệp và người dân tham khảo…Song song đó, sẵn sàng hõ trợ miễn phí nhằm lan toả, nâng cao trình độ hiểu biết pháp luật và ý thức chấp hành pháp luật trong doanh nghiệp và người dân ngày càng được nhân rộng. Với mong muốn góp phần nhỏ vào sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và ý thức tuân thủ, chấp hành, tự giác học tập, tìm hiểu pháp luật, xây dựng lối sống và làm việc theo pháp luật trong toàn xã hội; đưa công tác phổ biến, giáo dục pháp luật phát triển ổn định, bền vững, đi vào chiều sâu, thiết thực, hiệu quả, góp phần bảo đảm thực hiện đầy đủ quyền được thông tin về pháp luật của công dân…
CTV TVPL Bùi Văn Hải (Trung tâm TTLCC) – CTV TVPL Trần Ngọc Danh (Trung tâm TVPLMS)
