(TVPLO) – Vụ việc tại Chùa Bát Nhã không chỉ là sự việc của người tu hành mà còn đặt ra những vấn đề nghiêm trọng về pháp lý và đạo đức. Dưới góc nhìn pháp lý, những hành vi bị tố cáo cần được đánh giá dựa trên các quy định của Giáo hội Phật giáo Việt Nam (GHPGVN) và pháp luật hiện hành.
Luật sư Lê Ngọc Luân
Tháng 4/2024, vụ việc tại Chùa Bát Nhã trở thành tâm điểm chú ý khi ông T.Đ.N bất ngờ đệ đơn tố cáo Trụ trì Chùa vi phạm nghiêm trọng giới luật. Trong đơn, ông tố cáo các hành vi như phạm giới “Đại dâm dục”, không minh bạch tài chính, và thậm chí là có con ngoài ý muốn. Những lời tố cáo không dừng lại ở lời nói, mà đi kèm các bằng chứng cụ thể như file ghi âm, lời khai Phật tử, và Vi bằng hợp pháp.
Tuy nhiên, gần 8 tháng trôi qua, vụ việc vẫn chìm trong im lặng. Không có bất kỳ động thái xử lý rõ ràng nào từ những nơi có thẩm quyền, mặc cho những cáo buộc này đang đe dọa nghiêm trọng uy tín của Giáo hội.
Hành vi “Đại dâm dục” được ông T.Đ.N tố cáo là vi phạm nghiêm trọng giới luật của Phật giáo. Theo Điều 82 Hiến chương GHPGVN và Điều 71 Quy chế Ban Tăng sự Trung ương, giới trọng này không chỉ làm mất đi tư cách tu sĩ mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín của Giáo hội.
Theo phân tích của Luật sư Lê Ngọc Luân – Giám đốc Điều hành Công ty Luật Chìa Khoá Vàng “GOLD KEY” (đồng hành cùng Viện Nghiên cứu Chính sách pháp luật và Kinh tế hội nhập “IRLIE”; Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn “TTTVPLMD”, Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm “TTLCC”) khẳng định: “Việc cản trở quyền tố cáo và quyền nhờ luật sư là hành vi vi phạm nghiêm trọng pháp luật. Chúng tôi sẽ sử dụng mọi biện pháp để đảm bảo vụ việc được giải quyết đúng pháp luật và đúng đạo pháp. Hành vi phạm giới trọng ‘Đại dâm dục’ không chỉ là vấn đề đạo đức mà còn là vi phạm nghiêm trọng Hiến chương GHPGVN. Thậm chí, vụ việc còn bị đẩy lùi khi hồ sơ thay vì được xử lý ở cấp thành phố lại được ‘chuyển ngược’ về cấp quận, đi ngược quy định của Điều 71 Quy chế Ban Tăng sự Trung ương GHPGVN. Ông T.Đ.N, không chỉ gặp khó khăn trong việc cung cấp chứng cứ, ông còn bị cản trở quyền nhờ luật sư. Vụ việc tại Chùa Bát Nhã không chỉ làm tổn hại uy tín của Giáo hội mà còn làm lung lay niềm tin của cộng đồng Phật tử. Đây không còn là câu chuyện của một cá nhân hay một ngôi chùa, mà là vấn đề về trách nhiệm và đạo đức của cả xã hội. Các bằng chứng rõ ràng cần được Hội đồng Yết Ma xử lý một cách nghiêm minh, nhưng việc vụ việc bị trì hoãn có dấu hiệu vi phạm quy trình xử lý của Giáo hội.”
Tố cáo về hành vi vi phạm giới luật: Cơ sở pháp lý và trách nhiệm xử lý
- Hành vi phạm giới “Đại dâm dục”
Hành vi “Đại dâm dục” được ông T.Đ.N tố cáo là vi phạm nghiêm trọng giới luật của Phật giáo. Theo Điều 82 Hiến chương GHPGVN và Điều 71 Quy chế Ban Tăng sự Trung ương, giới trọng này không chỉ làm mất đi tư cách tu sĩ mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín của Giáo hội. Quy định cụ thể yêu cầu: Những người phạm giới trọng phải được xử lý thông qua Hội đồng Yết Ma; Trụ trì vi phạm phải chịu hình thức xử lý nghiêm khắc như tẩn xuất khỏi Giáo hội.
1.1 Bằng chứng tố cáo và trách nhiệm xác minh
Theo ông T.Đ.N, trong cuộc trao đổi ngày 23/4/2024, Trụ trì Chùa Bát Nhã đã thừa nhận có con ngoài ý muốn. Tại cuộc họp ngày 13/9/2024, Trụ trì phủ nhận lời thừa nhận này và yêu cầu phải có file ghi âm hoặc giấy cam kết để chứng minh. Ông Nhuận Định cho biết sẽ ủy quyền cho luật sư nộp bằng chứng sau 15 ngày.
1.2 Đánh giá pháp lý:
Giá trị pháp lý của bằng chứng: File ghi âm nếu được lập Vi bằng, công chứng, hoặc có nguồn gốc rõ ràng sẽ là bằng chứng hợp pháp theo quy định tại Điều 95 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.
Trách nhiệm của Giáo hội: GHPGVN cần thành lập ngay Hội đồng Yết Ma để thẩm tra chứng cứ, tránh tình trạng kéo dài thời gian xử lý.
1.3 Vi phạm đạo đức tôn giáo và ảnh hưởng xã hội
Ngoài khía cạnh pháp luật, hành vi bị tố cáo làm tổn hại nghiêm trọng đến đạo đức tôn giáo, hình ảnh người tu hành và niềm tin của Phật tử. Theo Hiến chương GHPGVN, các hành vi phạm giới trọng phải được xử lý công khai để bảo vệ danh dự của tổ chức.
- Không minh bạch tài chính: Căn cứ pháp lý và yêu cầu xử lý
Một trong những nội dung tố cáo quan trọng là việc thiếu minh bạch tài chính tại Chùa Bát Nhã. Theo Điều 56 Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo 2016, tổ chức tôn giáo phải:Công khai, minh bạch tài sản và các nguồn thu, chi; Tuân thủ các quy định về quản lý tài chính của pháp luật nhà nước.
2.1 Các vi phạm tài chính có thể xảy ra:
Biển thủ tài sản chung: Nếu Trụ trì sử dụng nguồn tiền công đức vì mục đích cá nhân, đây có thể bị xử lý hình sự theo Điều 175 Bộ luật Hình sự 2015 (Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản).
Không công khai sổ sách tài chính: Việc không minh bạch về thu chi, nguồn quỹ, cũng có thể bị xem xét theo Điều 57 Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo 2016.
2.2 Trách nhiệm của cơ quan liên quan:
Cơ quan quản lý tôn giáo địa phương (Ban Tôn giáo TP.HCM) có trách nhiệm thanh tra tài chính Chùa Bát Nhã nếu có khiếu nại về vấn đề này.
- Quy trình xử lý vụ việc: Những bất thường và vi phạm
3.1 Vi phạm quy định phân cấp xử lý
Theo Điều 71 Quy chế Ban Tăng sự Trung ương, hành vi phạm giới trọng phải được xử lý ở cấp tỉnh/thành phố thông qua Hội đồng Yết Ma. Tuy nhiên, Ban Trị sự GHPGVN TP.HCM chuyển hồ sơ về Ban Trị sự Quận Bình Thạnh, nơi không đủ thẩm quyền xử lý. Điều này vi phạm nguyên tắc phân cấp và làm chậm trễ tiến trình xử lý.
3.2 Thời gian xử lý kéo dài không hợp lý
Từ tháng 4/2024 đến nay, dù đã có đơn tố cáo và bằng chứng ban đầu, vụ việc vẫn chưa được giải quyết. Điều này trái với nguyên tắc “xử lý nhanh chóng, kịp thời” của Quy chế Ban Tăng sự và gây tổn hại đến uy tín Giáo hội.
3.3 Ngăn cản quyền tố cáo và luật sư
Ông T.Đ.N nhiều lần bị ngăn cản quyền nhờ luật sư hỗ trợ pháp lý, vi phạm Luật Tố cáo 2018. Điều này còn đi ngược lại tinh thần bảo vệ người tố cáo của pháp luật Việt Nam.
- Trách nhiệm pháp lý và đạo đức của Giáo hội Phật giáo Việt Nam
4.1 Minh bạch hóa quy trình xử lý
GHPGVN cần công khai quá trình xử lý vụ việc, đảm bảo sự minh bạch và nghiêm minh. Những hành vi bị tố cáo cần được làm sáng tỏ, không để xảy ra tình trạng “chìm xuồng”.
4.2 Thành lập Hội đồng Yết Ma
Hội đồng Yết Ma phải được thành lập ngay lập tức để xác minh sự thật, đảm bảo các quyết định xử lý phù hợp với giới luật và pháp luật. Việc trì hoãn sẽ khiến dư luận mất lòng tin vào Giáo hội.
4.3. Khôi phục uy tín và niềm tin
Hành vi vi phạm tại Chùa Bát Nhã không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân mà còn gây tổn hại nghiêm trọng đến uy tín của Phật giáo Việt Nam. Giáo hội cần xử lý dứt điểm để bảo vệ hình ảnh trong sạch và niềm tin của Phật tử.
- Hành động pháp lý cần thiết
5.1 Chuyển hồ sơ sang cơ quan pháp luật
Nếu phát hiện dấu hiệu phạm tội (biển thủ tài chính, lạm dụng tín nhiệm…), vụ việc cần được chuyển sang cơ quan công an để điều tra, xử lý theo Bộ luật Hình sự 2015.
5.2 Bảo vệ người tố cáo
Ông T.Đ.N phải được bảo vệ theo Điều 47 Luật Tố cáo 2018, tránh mọi hành vi đe dọa hoặc cản trở từ phía bị tố cáo.
Vụ việc tại Chùa Bát Nhã là lời cảnh tỉnh về tính minh bạch, đạo đức và trách nhiệm trong nội bộ Giáo hội. Không chỉ là bài toán pháp lý, đây còn là thách thức về niềm tin và sự công bằng. Giáo hội và các cơ quan liên quan cần xử lý nghiêm minh, không chỉ để bảo vệ người tố cáo mà còn khôi phục hình ảnh trong sạch của Phật giáo Việt Nam. Sự thật và công lý sẽ là ngọn đèn soi sáng cho đạo pháp.
TVVPL Ngọc Thạnh (Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn)
